مدل سازی مالی و نقش مدل مالی در راه‌اندازی و توسعه کسب و کار
در مسیر راه‌اندازی و توسعه کسب و کار با حجم گسترده‌ای از معاملات مالی و اقتصادی روبرو هستیم، که ریسک و عدم اطمینان موجود در فضای کسب و کار ممکن است ما را با مشکلات فراوانی روبرو نماید. در چنین فضایی مدل‌های مالی و اقتصادی به عنوان الگوهای حرکتی در وضعیت‌های گوناگون، با ایجاد شفافیت، تصمیم‌گیری‌های دشوار روزانه را به امری پیش پا افتاده تبدیل می‌نماید. اگرچه مدل‌های مالی باید دقیق و انعطاف‌پذیر طراحی شوند تا در انواع حالات بازار قابلیت تطبیق‌پذیری و تبیین داشته باشند. مدلسازی مالی روشی نوین برای نمایش چگونگی شکل‌گیری تصمیمهای مالی است. این مدلسازی با استفاده از دانش ریاضیات، رهیافتی برای شناسایی و ارزیابی عملکرد دارایی‌های متفاوت در کسب و کار شامل دارایی‌های عملیاتی و دارایی‌های مالی در جریان سرمایه‌گذاری‌ها و اغلب تصمیمات اساسی ایجاد می‌نماید. مدلسازی مالی با استفاده از مفاهیم اقتصادی نظیر بازده، جریانات نقدی، استهلاک، ریسک و مخاطرات مالی سرمایه‌گذاری، انتخاب‌ها در تصمیمهای مالی را در فضای عدم اطمینان، امکان‌پذیر ساخته و امکان پیش‌بینی را قبل از وقوع هرگونه تعهد مالی میسر می‌نماید.
به صورت خلاصه یک مدل مالی نمایش ریاضی خلاصه شده و دقیقی از نحوه عملیات و کارکرد کسب و کار (و مهم‌تر، اینکه به چه سمتی حرکت می‌کند) می‌باشد. بدین ترتیب هر مدل ورودی‌ها و خروجی‌هایی دارد. ورودی‌ها نیروی محرکه یا پیش برنده فرضیات مدل می‌باشند، مواردی همانند محرکه‌های هزینه جذب مشتری، نرخ جابه‌جایی مشتریان از کسب و کار به سمت رقبا، میزان منابعی که به افراد در قالب حقوق و دستمزد و خرید خدمت می‌پردازید و مواردی از این دست، ورودی‌های هر مدل مالی محسوب می‌شوند. خروجی مدل مالی مجموعه‌ای از اهداف می‌باشد که به ما نشان خواهد داد کسب و کار مورد نظر به چه صورت عمل خواهد کرد! بدین ترتیب بر مبنای مجموعه‌ای از فرضیات، یک مدل مالی دقیق تصمیمات هوشمندانه را تصمیم‌سازی می‌کند (نظیر اینکه تیم فروش را چطور باید سازماندهی نمود یا چه تعداد فروشنده می‌بایست استخدام نمود و چه مقدار به آنها بایستی پرداخت تا با میزان فروش فعلی، سطح سودآوری افزایش یابد). یعنی مدل مالی ریاضیات را به فرضیات کسب و کار متصل می‌کند، تا به تصمیم‌گیران کمک کند تا «با متغیرها کار کنند» و بر این اساس که به درستی درک کنند که چه تصمیماتی و به چه صورت ممکن است مسیر آینده‌ی کسب و کارشان را تحت تاثیر قراردهد.
انواع مدل‌های مالی و اجزایی که در مدل سازی مالی استفاده می‌شود
به صورت کلی اطلاعات و فرآیندهای کسب و کار چه در مرحله راه‌اندازی و چه در مرحله توسعه کسب و کار، با سه هدف متفاوت در قالب مدل مالی، با اجزای مختلف مدلسازی می‌شود؛ به عبارت دیگر سه نوع مدل مالی متفاوت را می‌توان بر مبنای هدف اولیه طراحی مدل شناسایی نمود؛ حال آنکه هر یک از انواع مدل‌های مالی از بخش‌ها و ماژول‌های مختلفی تشکیل شده و همین طراحی ماژولار اهمیت بسیاری در دقت و موفقیت مدل مالی نسبت به دستیابی به اهداف تعریف شده خود ایفاء می‌نماید.
- مدل پیش‌بینی مالی: این نوع مدل مالی با هدف پیش‌بینی، برآورد و یا تعمیم اطلاعات مالی در دوره‌های زمانی آتی نسبت به یک دوره مالی مبنی (پایه)، یا یک سناریوی خاص با مفروضات مشخص و با استفاده از ضرایب مشخص در هر دوره زمانی صورت می‌گیرد. این برآوردها و تعمیم‌های مالی برای دوره‌های مشخص زمانی (ماه، فصل، سال مالی، ...) در آینده صورت می‌گیرد. این نوع مدل معمولاً از اجزایی شامل برآورد درآمدهای حاصل از عملیات فروش محصولات و خدمات، و همچنین برآوردهای هزینه‌ها شامل هزینه‌ی قیمت تمام شده واحد محصول/خدمت (COGS)، هزینه‌های عملیاتی (OPEX) و حقوق و دستمزد می‌شود. مدل مالی سه گانه صورت‌های مالی (صورت جریان نقدی، صورت سود و زیان و ترازنامه) از معروف‌ترین این نوع مدل‌هاست که پایه طراحی سایر انواع مدل‌ها می‌باشد.
- مدل گزارش‌دهی مالی: این نوع مدل مالی با هدف و به منظور مقایسه نتایج مالی و عملکردی کسب و کار با پیش‌بینی و برآوردهای مالی در هر یک از دوره‌های مشخص زمانی (ماه، فصل، سال مالی، ...) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع مدل‌ها معمولاً علاوه بر برآوردهای درآمدی و هزینه‌ها، فیلدهایی به منظور دریافت ورودی اطلاعات واقعی (نتایج حاصل از عملیات کسب و کار) دارند که در نهایت امکان استخراج گزارشات مدون و تفصیلی از میزان دستیابی یا انحراف نسبت به اهداف و برآوردهای تعیین شده ارائه می‌دهند. همچین داشبوردها و بخش‌های تحلیلی برای این گزارشات در نظر گرفته می‌شود که چشم‌انداز بهتری نسبت به نقاط ضعف و قوت کسب و کار برای گروه‌های ذینفع فراهم می‌نماید.
- مدل تصمیم‌گیری مالی: ای نوع مدل مالی با هدف تجزیه و تحلیل و بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و راه اندازی یا توسعه کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت این نوع مدل‌ها، کامل‌ترین و پیچیده‌ترین انواع مدل‌های مالی بوده و علاوه بر اجزای برآوردی و تعمیم‌های مالی مدل‌های پیش‌بینی و اجزای گزارش‌دهی، اجزایی همچون تأمین مالی (Equity)، ترم‌های خروج (EXIT)، وام‌های بانکی کوتاه و بلندمدت (Debt)، شرایط بازپرداخت (Payments) و درنهایت ساختار سرمایه، هزینه سرمایه‌گذاری (CAPEX)، سرمایه در گردش (WC) و سایر شاخص‌های سرمایه‌گذاری را مستند به مفروضات پایه‌ای شفاف، شناسایی و معین می‌نماید. برخی از انواع پیشرفته این مدل‌ها به ارزش‌گذاری کسب و کار پرداخته و پشتیبان تصمیم مناسبی برای سرمایه‌گذاران بذری یا ورود سرمایه‌گذاران جدید در کسب و کار می‌باشد.
مدل سازی مالی در استارتاپ و کسب و کارهای نوپا
طراحی مدل مالی برای استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا از جنبه‌های مختلف اهمیت بیشتری دارد، چراکه شناسایی ابعاد و عملکرد بخش‌های مختلف کسب و کار از طریق مدلسازی ریاضی، چشم‌انداز وسیع‌تری را برای تیم کارآفرین فراهم می‌نماید و بعضاً می‌تواند به عنوان نقشه راه عمل کند و شاید مهم‌تر اینکه یک مدل مالی دقیق با معرفی و پایش متریک‌های اساسی در کسب و کار، می‌تواند ابزاری برای کنترل و تصحیح استراتژی استارتاپ باشد. از طرفی فعالیت یک تیم استارتاپی همواره با ریسک‌هایی همراه است که کمی نمودن این ریسک‌ها، علاوه بر فراهم نمودن امکانی جهت پوشش تمام یا برخی از آنها، از طریق بررسی نتایج سناریوهای خوشبینانه در مقابل سناریوهای بدبینانه، با اعتماد بیشتری امکان تحلیل سناریوهای بینابینی را برای تیم استارتاپ و گروه‌های ذینفع، فراهم می‌نماید. شاید مهم ترین کارکرد مدل مالی برای استارتاپ‌ها، شفاف نمودن مفروضاتی است که استارتاپ در طراحی مدل کسب و کار خود فرض نموده باشد. همچنین کارکرد مهم دیگر مدل مالی در کسب و کارهای نوپا و استارتاپی، نمایش شفاف ارتباط بخش‌ها و تأثیرپذیری عملیات هر بخش از سایر قسمت‌ها می‌باشد. طبیعتاً ممکن است با توجه به قابلیت مدل‌های تصمیم‌گیری مالی (نوع سوم مدل‌ها)، در تصمیم سازی برای جذب سرمایه، تأمین مالی و یا حتی ارزش‌گذاری استارتاپ، تهیه این نوع مدل‌ها در ابتدا وسوسه برانگیز و یا حتی ضروری به نظر برسد؛ ولی نکته‌ای که باید همواره به آن توجه داشت طراحی و اهرم نمودن قابلیت ماژولار مدلسازی مالی برای استارتاپ است، به عبارت دیگر با توجه به منابع محدود تیم استارتاپ در ابتدای فعالیت، توصیه می‌شود ماژول‌های مختلف به ترتیب نیاز طی فاز توسعه بذری و بر اساس پیشرفت پروژه در دو مسیر موازی توسعه محصول توسعه مشتری، در بخش‌های مدلسازی بازار، بخش‌بندی مشتریان و برآورد هرینه‌های توسعه محصول صورت پذیرد. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود بدون صرف یکجای میزان قابل توجهی از منابع تأمین مالی بذری برای مدلسازی مالی، در فاز تأمین مالی از VC یا سرمایه‌گذاران فردی، مدل نسبتاً کاملی آماده و بی‌خطا، مبنای مذاکرات طرفین قرار گیرد. شما هم به منظور دریافت پاسخ پرسش‌های خود در ارتباط با مدل مالی مناسب کسب و کار خود، می‌توانید همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید.
فرآیند طراحی مدل مالی و مراحل مدلسازی مالی در استارتاپ و کسب و کارهای در حال رشد
طراحی مدل مالی و مدل سازی در حقیقت بیان ریاضی فرآیندها و عملیات روزانه (دوره‌ای) کسب و کار است، و با توجه به نقشی که در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای مدیران کسب و کار و سرمایه‌گذاران دارد، به کارگیری نهایت دقت و تجربه در فرآیند این طراحی الزامی است، چراکه کوچکترین اشتباه می‌تواند به میلیون‌ها تومان هزینه و از دست رفتن زمانی اساسی در رقابتی نفس‌گیر منتهی شود. به صورت کلی ۶ مرحله اصلی را برای طراحی مدل مالی در نظر می‌گیرند:
- ارزیابی و شناسایی الزامات مدل و نیازمندی‌های گروه دینفعان (مدل برای چه کار و هدفی مورد نیاز است)
- تعیین نوع مدل مورد نیاز بر اساس کارکردهای مدل مالی
- تعیین اجزای ضروری برای مدل انتخابی
- طراحی مدل و چیدمان و نحوه ارتباط اجزا ماژولار با یکدیگر
- ساختن مدل و فرمول‌بندی ارتباط اجزا با یکدیگر
- بازبینی و تعریف مکانیسم‌های کنترل خطای کمی و کیفی
مشاوران گروه اگزیت با برخورداری توأمان از دانش مالی و توسعه کسب و کار، آماده ارائه پیشنهاد راهکارهای همکاری جهت تأمین مالی مطمئن، در عین رعایت کامل حقوق و مالکیت معنوی ایده‌های ارزشمند شما هستند. به منظور دریافت مشاوره مدل سازی مالی می‌توانید هم‌اکنون با مشاوران ما تماس گرفته و سوالات و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
