مدل مالی چیست - کاربردهای مدل سازی مالی

مدل سازی مالی چیست؟

مدل سازی مالی یکی از مهم ترین و با ارزش‌ترین مهارت‌ها در مشاوره مالی یا مشاوره سرمایه گذاری اعم از سرمایه گذاری در توسعه کسب و کار یا سرمایه گذاری شخصی محسوب می‌شود. هدف هر مدل مالی این است که با ترکیبی از تکنیک‌های حسابداری، مالی و شاخص‌های کلیدی کسب و کار، برای ایجاد یک نمایه انتزاعی (مدل) از آن کسب و کار، پیش بینی نزدیک به واقعیتی از عملکرد آن در حالات و سناریوها مختلف شبیه‌سازی نموده تا اطلاعات مناسبی جهت تصمیم‌گیری ایجاد شود. اگرچه معنی و قابلیت‌هایی که امروز از آن تعبیر می‌شود بسیار فراتر از امر مشاوره بوده و به عنوان ابزاری کمک تصمیم محسوب می‌شود! امروز انواع مختلفی از مدل های مالی با طیف گسترده‌ای از کاربردهای مختلف وجود دارد: تصمیم گیری‌های تجاری در یک کسب و کار، سرمایه گذاری در یک کسب و کار جدید یا دارای عملکرد، قیمت گذاری اوراق بهادار یا انجام یک معامله شرکتی مانند ادغام و تملیک، خرید، واگذاری و برنامه خروج و یا تصمیم افزایش سرمایه وبسیاری موارد دیگر.

به طور سنتی، یک مدل مالی ابزاری مبتنی بر اکسل بود که برای پیش بینی نتایج مالی یک کسب و کار براساس عملکرد گذشته آن استفاده می‌گردید. بدین ترتیب از یک مدل پایه، می‌توان ترکیباتی بسیار پیشرفته و پیچیده را ساخت، ولی توجه به دقت مفروضات، سهولت استفاده و کاربرد، مقیاس پذیری و انعطاف پذیری، ضروری خواهد بود. به عبارت ساده‌تر، مدل مالی ابزاری ساخته شده در اکسل است که برای تجزیه و تحلیل عملکرد مالی در گذشته یا جهت پیش بینی عملکرد مالی کسب و کار در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پیش بینی معمولا بر اساس عملکرد تاریخی کسب و کار، یا مفروضاتی است که سرمایه گذار یا تیم استارتاپ نسبت به عملکرد کسب و کار در آینده فرض نموده‌اند، صورت گرفته؛ و نیاز به تهیه گزارش سود و زیان، ترازنامه، جریان نقدی و سایر داده‌های پشتیبان (معروف به مدل ۳ صورته که به عنوان یک مدل مبنا شناخته می‌شود) خواهد بود. بر پایه این مدل، می‌توان انواع پیشرفته تر مدل‌های مالی، مانند تجزیه و تحلیل جریان نقدی تنزیل زده شده (مدل DCF)، مدل بازخرید (LBO)، مدل ادغام و تملیک (M&A) و تجزیه و تحلیل حساسیت را طراحی و مدل سازی نمود.

کاربردهای مدل سازی مالی در تصمیمات اقتصادی و سرمایه گذاری

خروجی یک مدل مالی برای تصمیم گیری و انجام تجزیه و تحلیل مالی، چه در داخل و چه خارج از یک کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. رایج ترین کاربرد مدل‌های مالی را می‌توان در ارزیابی کسب و کار، آماده سازی سناریوهای احتمالی برای برنامه‌ریزی استراتژیک، محاسبه هزینه سرمایه برای پروژه‌های سرمایه گذاری، تصمیم گیری‌های بودجه ریزی در سرمایه گذاری طرح‌های ایجادی یا توسعه‌ای و همچنین تخصیص منابع سازمانی دانست. همچنین از مدل‌های مالی در ایجاد پیش بینی‌ها و تحلیل روند‌ها برای پیش بینی و بسیاری از کاربردهای دیگر مربوط به تجزیه و تحلیل صنعت، تجزیه و تحلیل نسبت‌ها و صورت‌های مالی رایج استفاده می‌شود. در داخل یک شرکت، مدیران از مدل‌های مالی برای تصمیم گیری و تصمیم سازی در موارد متعددی استفاده می کنند که می‌توان موارد زیر را از مهمترین آنها برشمرد:

• سرمایه گذاری: مدل سازی مالی ابزار اصلی هر سرمایه گذاری است. به نحویکه با استفاده از پیش بینی درآمد‌ها و هزینه مالی آن، ارزش کل این سرمایه گذاری را در هر مقطع زمانی مشخص می‌کند.
• طرح توجیهی سرمایه گذاری: مدل سازی مالی به مشاوران مالی و تحلیلگران در بررسی پیش بینی‌های مالی طرح‌های سرمایه گذاری و برآورد بازگشت سرمایه کمک می‌کند، تا با بررسی و ارزیابی توجیه پذیری یک پروژه اقتصادی نسبت به گزینه‌های رقیب و سایر سناریوهای محتمل، برای پوشش ریسک برنامه‌ریزی نمایند.
• رتبه‌بندی اعتباری: مدل سازی مالی شرکت‌های سرمایه گذاری و تحلیل گران اعتباری را قادر می‌سازد اطلاعات تاریخی مانند بدهی‌های برجسته را به پیش بینی‌های رشد تبدیل و تفسیر کنند. این پیش بینی‌ها سپس ماهیت و میزان خطرات مختلفی را تعیین می‌کند که برای رتبه بندی یک شرکت تعیین می‌شود.
• تأمین مالی پروژه‌ها: مدل سازی مالی در ارزیابی گزینه‌های مناسب تأمین مالی نظیر استقراض بانکی، فروش اوراق بدهی، فروش سهام عمده یا خرد و ... بسیار مفید است. این مدل‌ها ابزار اولیه‌ای برای ایجاد یک طرح بودجه با استفاده از مؤلفه بدهی و سهام می‌باشد.
• ارزیابی وضعیت مالی شرکت: مدل سازی مالی توسط شرکت‌ها برای ارزیابی وضعیت مالی و پروژه‌های در حال اجرا یا در دست احداث نیز استفاده می‌شود. از این رو، خروجی این مدل‌ها، ورودی ایجاد طرح‌های بودجه برای پروژه‌های شرکتی است.
• افزایش سرمایه از طریق (بدهی/سهام): زمان و میزان افزایش سرمایه در هر کسب و کار نیاز به تجزیه و تحلیل گسترده‌ای دارد که با استفاده از ابزار مدل‌های مالی انجام می‌پذیرد.
• خریداری یا اجاره (کسب و کار و / یا دارایی): تصمیم خریداری یا اجاره طولانی مدت دارایی‌های پوپا (نظیر کسب و کار یا املاک تجاری)، با مدل سازی مالی تسهیل می‌گردد.
• رشد و توسعه کسب و کار: رشد و توسعه کسب و کار به طور درونزا (به عنوان مثال افتتاح فروشگاه‌های جدید، ورود به بازارهای جدید، و غیره) با مدل سازی مالی اعتبار بیشتری پیدا نموده و امکان مقایسه و انتخاب میان سناریوها مختلف وجود خواهد داشت.
• فروش دارایی‌ها/خروج از شراکت: فروش دارایی‌های پویا و عمده (خصوصاً) در صورتیکه دارایی از جریان‌های درآمدی برخوردار بوده و یا هنوز بخشی از ارزش آن از طریق بدهی تأمین می‌شود، نیازمند مدل سازی مالی است.
• بودجه‌بندی و پیش بینی عملیات: فرآیند بودجه بندی و پیش‌بینی عملیات در هر کسب و کار (برنامه ریزی برای سال های پیش رو) یکی از کاربردهای رایج مدل سازی مالی است.
• تخصیص سرمایه: (اولویت‌بندی پروژه‌های سرمایه گذاری)
• ارزش گذاری: ارزش گذاری کسب و کار، یکی از کارکردهای اصلی مدل مالی بوده که با روش‌ها و تکنیک‌های متفاوت صورت گرفته و نیاز به تجربه و دانش بالای مدل ساز خواهد داشت.
• ادغام و تملیک: کمک مدل سازی مالی جهت ارزشگذاری هر شرکت، امکان پیش بینی درآمدها، تهیه برنامه بدهی و تجزیه و تحلیل رقبا، را فراهم و اطلاعات مفیدی را به صورت شفاف در مورد تصمیمات "ادغام و تملیک" در اختیار مدیران قرار می‌دهد.
• برون سپاری: تصمیم برون سپاری با محاسبات و بررسی‌های پیچیده مالی توأم است که مدل سازی مالی اطلاعات لازم را برای سناریوها مختلف برون سپاری فراهم می‌نماید.
• تشکیل کنسرسیوم یا مشارکت انتفاعی: تصمیم تشکیل کنسرسیوم و یا انجام مشارکت انتفاعی (Joint Venture) سرمایه گذاری و تبعات مالی عمیقی در بخش‌های مختلف کسب و کار در پی خواهد داشت. تهیه مدل مالی مناسب، می‌تواند جوانب این تصمیم را برای تصمیم‌گیرندگان به خوبی نمایان سازد.
• اعطای نمایندگی: تصمیم اعطای نمایندگی به منظور توسعه کسب و کار با مکانیرم‌ها و شرایط مختلفی امکان پذیر است. انتخاب هر یک از این مکانیزم‌ها و لحاظ شرایط مناسب، نیازمند طراحی مدل مالی کسب و کار می‌باشد.

همچنین کاربردهایی خارج از حوزه سرمایه گذاری و تأمین مالی نیز برای مدل سازی مالی ذکر می‌گردد که شامل:

• تفکر انتقادی و مهارت های تحلیلی: تقویت تفکر انتقادی و مهارت‌های تحلیلی، از مهمترین مهارت‌های مورد نیاز هر مدیر می‌باشد. این مهارت‌ها یک محصول جانبی از آموزش مدل سازی مالی است. آماده سازی یک مدل مالی نیاز به تحلیل گزینه‌های مختلفی داشته و هر مدلی که ایجاد می‌کنید، این مهارت‌ها را تقویت می‌کند.
• تهیه طرح کسب و کار: یکی دیگر از پیش نیازهای لازم برای مدیر، تهیه گزارش های متنوع مانند گزارش‌های طرح کسب و کار، گزارش‌های پروژه و گزارش‌های پیش بینی درآمد / هزینه است.
• تصمیم گیری: زندگی روزمره یک مدیر با اموری که شامل تصمیم گیری است معنی پیدا می‌کند. مدل سازی مالی به ما کمک می‌کند تا در محاسبه موقعیت‌ها و در نتیجه با مقایسه سناریوهای مختلف، تصمیم گیری کنیم.

این هدف هر تحلیلگری است که به طور دقیق، قیمت یا عملکرد درآمدی یک شرکت را در آینده پیش بینی کند. دراین خصوص نظریه‌های متعددی در زمینه ارزیابی و پیش بینی وجود دارد، و تحلیلگران مالی این نظریه ها را با بازسازی رویدادهای کسب و کار، در یک ماشین حساب تعاملی که از آن به عنوان مدل مالی نام می‌بریم، به محک آزمون می‌گذارند. در این حالت طراح مدل مالی تلاش می‌کند تا تمام متغیرها را در یک رویداد خاص جذب نموده، سپس این متغیرها را در محاسبات وارد نموده و با فرمول‌هایی که اطراف این متغیرها تعریف می‌کند، ارتباط هر یک از این متغییرها را با سایر اجزا و متغییرهای موجود تبیین می‌نماید. در نهایت، این مدل مالی به تحلیلگر یک خروجی ریاضی از رویداد خاص کسب و کار مورد مظالعه ارائه می دهد. ابزار اصلی اولیه که برای انجام این کار استفاده می‌شود، صفحه گسترده است. ماهیت و زبان صفحه گسترده اجازه می‌دهد تا مدل ساز مالی، تقریباً هر جریان نقدی یا جریان درآمدی را بازسازی کند.

طراحی و چیدمان اجزاء در مدل سازی مالی ۳ صورته

در طراحی یک مدل مالی در نظر گرفتن ساختار منطقی و روان، بسیار حائز اهمیت است. به این منظور یکی از رویکردها در طراحی مدل می‌تواند به این صورت باشد که کل مدل را بر روی یک برگه ایجاد نموده و با استفاده از گروه‌بندی، اجزاء و بخش‌های مختلف را به مدل اضافه کنیم. به این ترتیب، توسعه و یا خلاصه سازی مدل آسان بوده و به راحتی می‌توان بخش‌های مختلف آن را مدیریت نمود. قسمت‌های اصلی یک مدل مالی ساده (از بالا به پایین) عبارتند از:

1. توضیح مفروضات و پیش برنده‌های مدل
2. مدل سازی صورتحساب درآمد - سود و زیان
3. مدل سازی صورت ترازنامه
4. صورتحساب جریان نقد
5. معرفی داده‌های پشتیبان
6. ارزیابی و اعتبارسنجی مدل
7. تجزیه و تحلیل میزان حساسیت
8. جداول و نمودارها

ساختار طراحی مدل مالی به این معنی است که مدل بایستی کاملا مقیاس پذیر و انعطاف پذیر طراحی شود. پیوسته بودن داده‌ها این امکان را فراهم می‌نماید که به راحتی داده های خود را به طرق مختلف و با یک رابط کاربری کشیدن و رها کردن بسیار ساده، مشاهده کنید. در انتها لازم به یادآوری است که مدل های مالی بسیار سودمند هستند، اما فقط درصورتیکه اطلاعات ورودی و نحوه پردازش آنها درست باشد! با وجود اینکه احتمال وجود نوعی خطا در اغلب مدل‌های مالی وجود دارد، ولی به کارگیری روش‌ها و تکنیک‌های اعتبارسنجی و خطایابی مدل، می‌تواند تا میزان قابل توجهی اعتبار مدل را افزایش داده و خروجی آن را معتبر سازد. اگرچه امروزه توسعه ابزارهای جدید مدل سازی به منظور ایجاد روندهای ساده‌تر و با حفظ دقت لازم صورت می‌گیرد؛ تکنیک‌های مدل سازی مالی نیز با ابزارهای در دسترس پیشرفت قابل توجهی نیز داشته است. در این میان دانش و تجربه توأمان در زمینه‌های تخصصی کسب و کار، مالی و سرمایه گذاری تعیین کننده ترین عامل در میزان ارزشمندی خروجی‌های هر مدل محسوب می‌شود.

مشاوران گروه همکاری‌های اقتصادی اگست با برخورداری توأمان از دانش مالی و توسعه کسب و کار، آماده ارائه پیشنهاد مدل سازی مالی، در عین رعایت کامل حقوق و مالکیت معنوی ایده‌های ارزشمند شما هستند. به منظور دریافت مشاوره مدل سازی مالی می‌توانید هم‌اکنون با مشاوران ما تماس گرفته و یا سوالات و نظرات خود را با ما در میان بگذارید.